UNESCOya mirasımız Cumalıkızık
Oğuzların 24 boyundan biri olan Bozoklar (sağ )kolundan Oğuz Kağan'ın oğlu Yıldız Han'ın soyundan geldikleri kabul edilir. Kızık “ciddi ve kuvvetli” anlamına geliyormuş . Kızık köyleri İç Anadolu'dan Bursaya gelen İpek yolu kenarında sıralanmıştır. Uludağ'ın eteğinde 5 adet kızık köyü vardır. Cumalıkızık, Değirmenlikızık, Derekızık, Hamamlıkızık,Fidyekızık.
Cumalıkızık evlerinin yapımında taş , ağaç ve kerpiç kullanılır. Sokak ile evler arasında yüksek yüksek duvarlar vardır. Evler'in bazıları 2 ayrı tip evin birleşiminden oluşur.
Buna yaşam evi de demektedirler. Adeta dış dünyaya kapanan, zemini kayrak taşıyla kaplı olan bir dış avlu da bulunur. İki kanatlı ahşap kapılar vardır.. Avluya ve evlere girilen kapılar üzerinde kulplar ve dev tokmaklar bulunur .Avluya açılan alalarda ise fırın , kiler,ahır,kümesler ve tuvalet bulunur .Ünlü "Cumalıkızık evleri" iki- üç katlıdır. Üst katlardaki pencereler kafesli veya cumbalıdır. Ana giriş kapılarındaki kulplar ve tokmaklar dövme demirden yapılır. Evler sarı, beyaz, mavi, mor renklere boyalıdır. Evlerin arasında kaldırımsız, taş döşeli, çok dar sokaklar bulunur. Evler ağırlıklı olarak mavi ve tonlarında yer yer beyaz ve sarı renkler ile boyalıydı. Sokaklar çok dar hatta dünyanın en küçük sokaklarından biri olan ve genişliği sadece 60 cm olan Cin darlığı sokağı da bu köydedir .Yerler taş döşemedir. Köyde kaldırım yok .Bu taşlar öyle dizayn edilmiş ki bir eğim sayesinde uludağ'ın eriyen karları yavaşça süzülüp köyün üst tarafından merkeze doğru yavaş yavaş süzülürler.
Gezilecek Yerler :
Köyün camisi, caminin yanındaki Zekiye Hatun Çeşmesi ve tek kubbeli hamamı Osmanlı devrinden kalmadır.mutlaka gezilmesi gereken yerlerden biri yapmaktadır.
Köyün meydanında geçmişten kalma eşyaların sergilendiği Cumalıkızık Etnografya Müzesi vardır. Köyde, Haziran ayında ise "Ahududu Şenliği" yapılmaktadır.
Ne Yenir - İçilir ? Elde açılmış köy peynirli ,açılmış Köyde gözleme yapan cafe evler ,Salçalı köy ekmekleri tadabileceğiniz ,tarihi dokuda Kahvaltı edebilceğiniz avlular , 40 yıldır macun satan macuncu ,tadıp beğendiğiniz lezzetleri alabileceğiniz köy tezgahları ,Mis Gibi Türk kahvesi içebilceğiniz köy kahvehanesi .Dağ'dan gelen yeni toplanmış çilekler vsvsvsvs
Hediyelik :Yöresel oyalı yemeniler,el yapımı çoraplar ,patikler ,tahtadan anı eşyaları ile bir çok alternatif bulabilirsiniz .
Cumalıkızık da Rengarenk evleri, sıcacık sofralarına davet eden köy halkı ile mutlaka gidilmesi gereken yerlerlerden biri .
Ebru Kaya Caymaz